به نظر من نمی توان به صراحت از نسبت بین برند ایرانی و صادرات سخن گفت. در صادرات ایران آنچه که مهم به نظر میرسد کالاست نه برند. یعنی مصرف کننده خارجی کالای ایرانی را می شناسد نه برند ایرانی. مثلا در زعفران آنچه که امروز در جهان به چشم می خورد برند های معروف اسپانیاست اگر چه کالای زعفران را به نام ایران می شناسند که البته در درجه دوم اهمیت قرار دارد. به جرأت می توانم بگویم که حتی یک برند ایرانی شناخته شده در سطح جهان نداریم.

چه تفاوتی میان این دو وجود دارد: برند و کالا؟

ببینید امروز در عصر چهارم تجارت زندگی می کنیم. دوره ای که به نام عصر برند شهرت دارد. امروزه مصرف کنندگان با برند سر و کار دارند نه با کالا. تحقیقات نشان می دهد انسان بطور معمول ۴۰ برند را در حافظه خود دارد و زمانی که برای خرید مراجعه می کند دقیقا” می داند از هر کالای مورد نیاز کدام برند را انتخاب کند. متأسفانه آمار دقیقی از نوآوری کالا در ایران نداریم و من ناچارم جامعه آمریکا را مثال بزنم. در جامعه آمریکا سالانه ۲۵ هزار کالای جدید روانه بازار می شود. حال تصور کنید مصرف کننده چگونه می تواند از میان این همه، کالای مورد نظر خود را انتخاب کند؟ لذا امروزه با برند ها سرو کار داریم و این برندها هستند که وضعیت بازار را تعیین می کنند. آنچه که در مورد کالاهای صادراتی ایران باید گفت آن است که ما کالا صادر می کنیم نه برند و این فرآیند در دراز مدت و در زمان عضویت فعال ایران در سازمان تجارت جهانی ما را با بحران مواجه می کند .

اشاره به عضویت ایران در سازمان WTO نمودید، مایلم همین جا این بحث را باز کنم چرا که روایت های متفاوتی از نحوه عضویت ایران و مسایل پیش رو گفته می شود در حال حاضر ما در چه جایگاهی هستیم و عضویت ما چگونه است ؟

ایران پس از کش و قوس های فراوان در سال ۱۳۸۴ به عضویت سازمان تجارت جهانی در آمد که آن هم به دلیل زیرکی دیپلماتیک جناب آقای روحانی رئیس جمهور محترم بود که در آن زمان ریاست تیم مذاکره کننده هسته ای را بر عهده داشت. ایران برای یک دوره ۱۰ ساله عضو ناظر این سازمان شد. دوره نظارتی بدین دلیل است که کشور مورد نظر بتواند قوانین و مسایل داخلی خود را رفته رفته با استانداردها و قوانین سازمان WTO تطبیق دهد که در رأس آنها معاهده تریپس است. معاهده تریپس جزء لا ینفک و اساس سازمان تجارت جهانی است که به جنبه های تجاری مالکیت فکری می پردازد. از جمله موارد بسیار مهم تریپس قوانین مربوط به کپی رایت، علائم تجاری، اختراع، اسرار تجاری، انتقال تکنولوژی و قرار داد های لیسانس و نیز کد های خاص جغرافیایی و سرزمینی است .

اشاره به قوانین مالکیت فکری نمودید، آیا تریپس و WTO یا مشخصاٌ سیستم مادرید، در تقابل با هم هستند ؟
به هیچ وجه. اگر چه سازمان WIPO و سیستم مادرید اشکالات فراوانی دارد اما تریپس به جنبه های تجاری مالکیت فکری می پردازد و اساس هر دو بر کنوانسیون پاریس است که نخستین معاهده در زمینه حمایت از علائم صنعتی بوده که رفته رفته کامل شده است. ضعف مهم سیستم مادرید و WIPO تکیه بر حداقل استاندارد و رفتار ملی است لذا زمینه را برای تقلب و سوء استفاده در زمینه مالکیت فکری باز گذاشته است و این اصل که تقلب مانع تجارت آزاد است مقدمه پیمان تریپس شد که بعد ها به عنوان رکن اصلی سازمان WTO به رسمیت شناخته شد.